بررسی مقایسه‌ای مسائل اجتماعی ایران و تاجیکستان، سعید خراطها،

این مقاله که با هدف شناخت و مقایسه مسائل اجتماعی ایران و تاجیکستان انجام گرفته، حاصل مطالعه اکتشافی و عملیات میدانی است که ضمن توجه به تشابهات فرهنگی و اجتماعی موجود در میان دو کشور سعی داشته است تا فهرست معتبری (38 مورد) از مسائل اجتماعی ایران و تاجیکستان را با استفاده از منابع، (برخی منابع در انتهای مقاله آمده است) ، اسناد و مصاحبه-های اولیه شناسایی نماید. در ابتدا این فهرست در اختیار 50 نفر از خبرگان حوزه علوم انسانی ایران و 48 نفر از خبرگان تاجیکستان قرار گرفت تا مهمترین مسائل اجتماعی هر کدام از کشورها از نظر خبرگان آن‌ها شناسایی شود. پس از شناسایی مهمترین مسائل اجتماعی دو کشور از دیدگاه خبرگان، 12 مسئله از مهمترین مسائل دو کشور در قالب پرسشنامه‌ای در اختیار 400 نفر از مردم ایران و همچنین تاجیکستان قرار گرفت تا از این طریق، دستیابی به نظرات مردم در خصوص مهمترین مسائل اجتماعی آنان نیز میسر شود. یافته‌های حاصل نشانگر آن هستند که در مقایسه مسائل اجتماعی این دو کشور شاهد اشتراک‌هایی در مسائل ازدواج و همین طور مهاجرت دانشمندان (فرار مغزها) هستیم. اما در سایر مسائل اشتراک محدودی بین دو کشور وجود دارد؛ به‌خصوص مسئله مهاجرت نیروی کار در تاجیکستان به خارج از کشور و جرم‌های اجتماعی خاص در تاجیکستان که این جرائم مورد اشاره خبرگان و مردم تاجیکستان قرار گرفته است. در ایران نیز هرچند در سال‌های اخیر جرم‌های اجتماعی به خصوص خشونت افزایش یافته‌، اما محدودیت‌ها و نبود برخی آزادی‌های اجتماعی در نظر مردم و خبرگان مهمتر از جرم‌های اجتماعی تلقی می‌شوند. به خصوص این که در ایران  نیز از مسائل مهم اجتماعی محسوب شده است.